Renklerini değiştirmeleriyle ünlü olan bukalemunlar, eski dünya kertenkelelerinden olarak tanımlanırlar. İki cins ve 90 türü olan bu tuhaf hayvanın en yaygın cinsi kuzeyde yaşayan temsilcisidir ve kuzey Afrika, güney İspanya, Portekiz, Malta, Arabistan Yarımadasının kuzeyi, Hindistan ve Seylan’da bulunur. Çoğu bukalemunlar 15-30 cm uzunluğunda orta büyüklükte kertenkelelerdir; fakat Madagaskar ve Afrika’da uzunlukları 80 cm’i bulan büyük türler de vardır.
Bukalemunların dili, diğer kertenkelelerde olduğu gibi yarık değildir. En büyük özelliği dilinin ağzından büyük bir hızla çıkabilmesi ve vücut uzunluğunu da aşan bir mesafeye ulaşabilmesidir. Dilin ucu avı yakalar ve ağza doğru çeker. Bu da avlanma alanını büyük ölçüde genişletir.
Bukalemunun rengini değiştirebilme yeteneği çok ilginçtir. Genel olarak gri olan derisinin rengi, bulunduğu yere göre değişebilir. Renk değişiminin nedeni, deri altında siyah, sarı ve beyaz renk gözelerinin olmasıdır. Çok yavaş hareket eden bir hayvan olan bukalemun, renk değiştirme özelliğiyle düşmanlarından kendini korumayı başarır. Erkek ve bazen de dişi bukalemunlar yaşadıkları bölgeyi büyük bir hırsla korurlar. Boynuzları ve başlarında bulunan ibikleri iyi birer silah görevi görürler. Birbirleriyle karşılaşan iki rakip, parlak renklerini ve vücutlarının şişkin kısmını göstererek birbirini etkilemeye çalışır. Kavgada yenik düşen erkek, dişi ya da yavru bukalemun rengine bürünür ve yavaşça geri çekilir. Galip taraf ise yenilenin gitmesine izin verir; çünkü yenilerek renk değiştiren rakip artık düşman sayılmaz.
Çoğu bukalemunlar yumurtalarını dişinin daha önce kazdığı bir delik içinde biriktirirler. Güney Afrika’nın yüksek kısımlarında yaşayan bazı türler ise yavrularını doğurmak suretiyle dünyaya getirirler. Tamamıyla gelişmiş olan yavrular yumurta zarı içinde doğarlar; doğumdan hemen sonra yumurta zarından kurtulur kurtulmaz yalnız başına yaşamaya başlarlar ve anne babalarına hiç ihtiyaç duymadan hemen usta bir avcıya dönüşürler.