Dilediğimiz gibi dua edebilir miyiz? Yoksa dua kitaplarında yazılı çeşitli konulara ait dua metinlerini okuyarak dua etmek zorunda mıyız?
Usul ve adabına uygun olmak kaydıyla istediğimiz gibi dua edebiliriz. Aslında en iyi ve etkili dua içinden geldiği gibi yapılan yakarıştır. Ancak duada şu hususlara dikkat etmeliyiz:
Dua, yalvarmayı ifade eden cümlelerle yapılmalı; Allah’ın büyüklüğü, azameti karşısında saygılı sözler kullanmalı, neyi, nasıl istediğini bilmeli, anlamını bilmediği duayı yapmamalı.
Dua, O yüce varlığın huzurunda boyun eğmiş olarak huşu içinde ve yalvarma şeklinde olmalı, Allah’a emreder gibi O’nun yüce şanına yakışmayan söz ve davranışlardan sakınmalıdır.
Dua, doğrudan Allah’a yapılır. Duada Allah ile kul arasında hiçbir aracıya ihtiyaç yoktur. Çünkü Yüce Allah Kur’an-ı Kerim’de, kullarına çok yakın olduğunu ve dua edenin duasına icabet ederek dileğini bizzat kendisinin kabul edeceğini bildirmektedir.
Duada, tabiatta cari olan kanunlara aykırı olağanüstü şeyleri istemek, faydası olmayan dileklerde bulunmak ve ehil olmadığı bir şeye kavuşmak için istekte bulunmak yanlıştır. Dua adabına uygun değildir ve duada haddi aşmaktır.
İnsan meşru ölçüler dâhilinde, içinden geldiği gibi dua edebilir. Ancak çok kimse, Allah’a nasıl yalvaracağım, neyi nasıl isteyeceğini bilmez. Bazen gereksiz şeyler isteyebilir. Bazen de dinimizin temel esaslarına aykırı dileklerde bulunabilir. Bu sebeple Kur’an-ı Kerim’de geçen ve Peygamberimizin dilinden sâdır olan duaları tercih etmek ve bunlarla Allah’a yalvarmak uygun olur. Esasen Sevgili Peygamberimiz; dua ile Allah’tan istenecek şeylerin nasıl isteneceği, korkulan şeylerden nasıl korunulacağı hususunda en güzel dualarla Allah’a yalvarmış ve bu dualan ümmetine de öğretmiştir. Dua, kısa ve özlü olmalı, istekleri içine alan geniş anlamlı ifadelerle yapılmalı, yapmacık sözlerle kendini zorlayıp duayı uzatmamalıdır. Kur’an-ı Kerim’de yer alan dualar uzun olmadığı gibi Peygamberimizin yaptığı dualar da kısa ve özlüdür. İslam büyükleri de kısa dualarla yetinmişlerdir.
On yıl Peygamberimizin hizmetinde bulunmuş olan Hz. Enes (ra.) diyor ki: Hz. Peygamber’in en çok okuduğu dua şu idi:
“Allah’ım! Bize dünyada iyilik ve güzellik, ahirette de iyilik ve güzellik ver. Bizi ateş azabından koru.” Bu dua, Kur’an-ı Kerim’de (2/Bakara, 201) yer alan, bütün iyilik ve güzellikleri içine alan bir duadır. Ezberlenmesi kolaydır ve her zaman okunabilir.
Peygamberimizin amcası Hz. Abbâs anlatıyor: Peygambere, “Ya Resulallah! Bana Allah Teâlâ’dan isteyeceğim bir şey öğret” dedim. “Allah’tan afiyet dileyin!” buyurdu.
Aradan birkaç gün geçtikten sonra tekrar yanına gittim ve, “Ey Allah’ın Resulü! Bana Allah Teâlâ’dan isteyeceğim bir şey öğret, dedim. Buyurdu ki:
“Ey Abbâs! Ey peygamberin amcası! Allah’tan dünya Ve ahirette afiyet dileyin.”
Afiyet, dünya ve ahiret mutluluğunu içine alan geniş anlamlı bir kelime olduğundan Peygamberimiz bunu tavsiye etmiştir.
Ashab-ı kiramdan Ebû Umâme (ra.) diyor ki:
Peygamberimiz (sas.) birçok dua okudu, fakat biz ondan hiçbir şey ezberleyemedik dedik.
Bunun üzerine Peygamber Efendimiz şöyle buyurdu:
“O duaların hepsini içine alan bir duayı size öğreteyim mi?”
Şöyle deyiniz:
“Allah’ım! Peygamberin Muhammed’in (sas.) senden dilediği hayırları biz de dileriz. Peygamberin Muhammed’in (sas.) sana sığındığı şeylerden biz de sana sığınırız. Yardım ancak senden beklenir. İnsanı dünya ve ahirette muradına ulaştıracak sensin.
Bütün kötülüklerden korunacak güç, her türlü iyiliği yapacak kuvvet ancak Allah’ın yardımı iledir.”
İster içimizden geldiği gibi dua edelim, isterse Peygamberimizden nakledilen dualarla yalvaralım, Yüce Allah dualarımızı kabul eder. Yeter ki biz O’na layık kul olalım. Yeter ki bizde, O’ndan isteyecek yüz, O’na yalvaracak ağız olsun!